ΩΡΑΡΙΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΩΝΧρονικά όρια λειτουργίας καταστημάτων

Το Ν. Δ. 1037/71 είχε ρυθμίσει, κατά τρόπο ενιαίο για ολόκληρη τη χώρα, τα χρονικά όρια λειτουργίας των καταστημάτων και εργασίας του προσωπικού αυτών. Αλλά με το άρθρο 42 του Ν. 1892/90 καθιερώθηκε νέα ρύθμιση για το θέμα αυτό καθιερώθηκε, δηλαδή, ένα πλαίσιο, μέσα στο οποίο ο εργοδότης μπορούσε – ασκώντας το διευθυντικό δικαίωμά του – να ορίσει το ημερήσιο και εβδομαδιαίο ωράριο του καταστήματός του.

Έ ν ν ο ι α κ α τ α σ τ ή μ α τ ο ς.

Κατά την παράγραφο 1 του άρθ. 1 του Ν. Δ. 1037/71 (που διατηρήθηκε σε ισχύ και μετά το Ν. 1892/90) κατάστημα θεωρείται κάθε χώρος, ανοικτός ή κλειστός, όπου ενεργούνται συνήθως αγοραπωλησίες εμπορευμάτων. Προς καταστήματα εξομοιούνται τα κουρεία, κομμωτήρια, ινστιτούτα αισθητικής, βαφεία, καθαριστήρια, πλυντήρια, σιδηρωτήρια και στιλβωτήρια. Με αποφάσεις του Υπουργού Εθνικής Οικονομίας μπορεί να χαρακτηρίζονται ως καταστήματα και άλλοι χώροι στους οποίους παρέχονται υπηρεσίες προς το κοινό.

Απελευθέρωση ωραρίου καταστημάτων.
Ήδη, με το άρθρο 46 του Ν. 2224/94, που τροποποίησε το άρθρο 42
του Ν. 1892/90, επήλθε η πλήρης απελευθέρωση του ωραρίου λειτουργίας
των καταστημάτων ολόκληρης της χώρας. Η σχετική διάταξη έχει ως εξής:
Ά Ρ θ Ρ ο 46 § 2 Ν. 2224/94. Η παράγραφος 1 του άρθρου 42 τουΝ1892/90, όπως αντικαταστάθηκε με την παράγραφο 1 του άρθρου 3 του Π.Δ. 327/92, αντικαθίσταται ως ακολούθως:
«1. Η λειτουργία των κατά το άρθρο 1 του Ν. Δ. 1037/71 «Περί χρονικών ορίων λ ε ι τ ο υ ρ γ ί α ς κ α τ α σ τ η μ ά τ ω ν και εργασίας του προσωπικού αυτών» καταστημάτων είναι ελεύθερη καθ’ όλες τις ώρες και τις ημέρες της εβδομάδας, πλην της Κυριακής και των ημερών αργίας.
Κατ’ εξαίρεση, επιτρέπεται τις Κυριακές και τις ημέρες αργίας η λειτουργία, των πρατηρίων υγρών καυσίμων, εστιατορίων, ζαχαροπλαστείων, «μπαρ», καφενείων, γαλακτοπωλείών, κυλικείων και συναφών καταστημάτων, ανθοπωλείων, περιπτέρων και εξομοιουμένων καταστημάτων, φωτογραφείων, στιλβωτηρίων κι αμιγών καταστημάτων λιανικής πωλήσεως ξηρών καρπών.
Επιτρέπεται επίσης η λειτουργία κατά τις Κυριακές και τις ημέρες αργίας πλην της Κυριακής του Πάσχα κατά τις ώρες 08.00 έως 13.00, άνευ απασχολήσεως προσωπικού, καταστημάτων πωλήσεως παντός είδους παλαιών αντικειμένων εφ’ όσον τα καταστήματα αυτά ευρίσκονται σε τόπους όπου εθιμικά γίνονται αγοραπωλησίες τέτοιων ειδών.
Κατ’ εξαίρεση, με απόφαση του οικείου νομάρχη, μπορεί να επιτρέπεται η λειτουργία την Κυριακή και τις ημέρες αργίας ορισμένων καταστημάτων, που
εξυπηρετούν την τουριστική κίνηση σε αυστηρά οριοθετούμενες περιοχές δήμων κοινοτήτων που έχουν ανακηρυχθεί ως τουριστικοί τόποι, μετά από σύμφωνη γνώμη του Υπουργείου Τουρισμού και των οικείων Επαγγελματικών Oργανώσεων εργοδοτών και εργαζομένων του νομού.
Αν εντός δέκα (10) ημερών από της αποστολής της σχετικής προσκλήσεως γνωμοδοτήσουν το Υπουργείο Τουρισμού και οι παραπάνω φορείς, οι αποφάσεις των νομαρχών εκδίδονται και χωρίς τη γνώμη τους.
Με κοινή απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών, Εργασίας και Τουρισμού
καθορίζεται η λειτουργία καταστημάτων τουριστικών περιοχών κατά τις Κυριακές αργίες σε περίπτωση διαφωνίας των ανωτέρω φορέων και στις περιπτώσεις πι ρυθμίσεις αφορούν δύο ή περισσότερους νομούς».

Καθορισμός ωρών λειτουργίας καταστημάτων ο κατηγορία και περιοχή.
Γίνεται με απόφαση του Υπουργού Εργασίας και του συναρμόδιου, κατά κατηγορία καταστημάτων, υπουργού. Τούτο ορίζει το άρθρο 23 του Ν. 2224/94, το οποίο έχει ως εξής:

«Άρθρο 23. – Καθορισμός ωρών λειτουργίας καταστημάτων

1. Οι ώρες λειτουργίας καταστημάτων κάθε είδους, με εξαίρεση αυτών της παραγρ. 2, του άρθρου 14 του ν. 2194/94 (πρόκειται για τα κέντρα διασκεδάσεως, τις λέσχες, τα καταστήματα τεχνικών παιγνίων, εστιάσεως κ.λ.π., για τα οποία η ρύθμιση γίνεται με αποφάσεις των Υπουργών Εργασίας και Δημοσίας Τάξεως.) καθορίζονται ανά κατηγορία και περιοχή με αποφάσεις του Υπουργού Εργασίας και του συναρμόδιου κατά κατηγορία καταστημάτων Υπουργού, οι οποίες δημοσιεύονται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Για τον καθορισμό ωρών λειτουργίας καταστημάτων τροφίμων και εμπορικών καταστημάτων, συναρμόδιος είναι και ο Υπουργός Εμπορίου. Για τα καταστήματα που λειτουργούν στις παραδοσιακές τουριστικές περιοχές, συναρμόδιος είναι και ο Υπουργός Τουρισμού. Σε εξαιρετικές ή επείγουσες περιπτώσεις, που από το ωράριο λειτουργίας οποιασδήποτε κατηγορίας καταστημάτων των αναφερομένων στο άρθρο αυτό επηρεάζεται ουσιωδώς η οικονομική ζωή της χώρας, συναρμόδιος είναι και ο Υπουργός Εθνικής οικονομίας, τον οποίο μπορεί να αναπληρώνει ο Υπουργός Οικονομικών.
Για την έκδοση των αποφάσεων αυτών απαιτείται προηγούμενη γνώμη του Ανωτάτου Συμβουλίου Εργασίας και των ενδιαφερομένων οργανώσεων εργοδοτών και εργαζομένων, οι οποίοι καλούνται να εκφράσουν γραπτώς τη γνώμη τους μέσα σε αποκλειστική προθεσμία είκοσι (20) ημερών μετά την πάροδο της οποίας μπορεί να εκδίδονται οι σχετικές αποφάσεις.
2. Με αποφάσεις των νομαρχιακών συμβουλίων, έπειτα από γνώμη των ενδιαφερομένων οργανώσεων εργοδοτών και εργαζομένων, οι οποίοι καλούνται να εκφράσουν γνώμη γραπτώς μέσα σε αποκλειστική προθεσμία είκοσι (20) ημερών, μετά την πάροδο της οποίας μπορεί να εκδίδονται οι σχετικές αποφάσεις, ρυθμίζεται το ωράριο λειτουργίας των καταστημάτων της περιοχής ανά γεωγραφική περιοχή. Οι αποφάσεις αυτές εκδίδονται στο πλαίσιο των υπουργικών αποφάσεων που εκδίδονται σύμφωνα με την παραγρ. 1 αυτού του άρθρου και δημοσιεύονται στον ημερήσιο και τοπικό τύπο.
3. Όσοι παραβιάζουν τις ρυθμίσεις σχετικά με το ωράριο λειτουργίας καταστημάτων, οι οποίες περιέχονται στις αποφάσεις της παραγρ. 1 του παρόντος άρθρου υπόκεινται στις κυρώσεις, που προβλέπονται από τις διατάξεις της παραγρ. 7 του άρθρου 42 του Ν. 1892/90, όπως αντικαταστάθηκε με την παραγρ. 7 του άρθρου 23 του Ν. 1957/91»>. [Οι ποινές αναφέρονται στο άρθρο 8 του Ν. 2207/94, που τροποποίησε την παραπάνω διάταξη και έχει ως εξής:
«Άρθρο 8. – Το πρώτο εδάφιο της παραγρ. 7 του άρθρου 42 του Ν. 1892/90, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 23 του Ν. 1957/91, αντικαθίσταται ως εξής:«7. Σε κάθε υπόχρεο, που παραβαίνει τις διατάξεις αυτού του άρθρου, καθώς και των διοικητικών πράξεων που εκδίδονται σε εφαρμογή του, επιβάλλεται φυλάκιση μέχρι ένα έτος κατόπιν μηνύσεως του τοπικά αρμόδιου επιθεωρητή εργασίας ή των αστυνομικών οργάνων. Επίσης επιβάλλεται και πρόστιμο από 74,00 ευρώ έως 1467,00 ευρώ με αιτιολογημένη πράξη του επιθεωρητή εργασίας για κάθε παράβαση». ]

Λειτουργία των καταστημάτων την τελευταία και προτελευταία Κυριακή του έτους.
Επιτρέπεται η λειτουργία των επιχειρήσεων και κάθε είδους καταστημάτων, εντός ορίων του κανονικού ωραρίου τους: α) Κατά την προτελευταία Κυριακή κάθε έτους, που συμπίπτει μεταξύ της 18ης μέχρι και της 24ης Δεκεμβρίου. β) Κατά την τελευταία Κυριακή κάθε έτους, εάν συμπέσει με την 31 Δεκεμβρίου. Εφόσον ο εργοδότης αποφασίσει τη λειτουργία της επιχειρήσεώς του ή του καταστήματός του κατά τις άνω Κυριακές, οι μισθωτοί που απασχολούνται σ’ αυτά υποχρεούνται να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους και θα αμειφθούν ως εξής: Οι ημερομίσθιοι θα λάβουν το πραγματικό ημερομίσθιό τους και προσαύξηση 75%, που υπολογίζεται στο νόμιμο ημερομίσθιο, ενώ οι αμειβόμενοι με μηνιαίο μισθό δικαιούνται μόνο την προσαύξηση 75% επί του 1/25 του μισθού. Οι μισθωτοί που θα απασχοληθούν την προτελευταία Κυριακή για χρόνο μεγαλύτερο των πέντε (5) ωρών, δικαιούνται αναπληρωματική εβδομαδιαία ανάπαυση μία άλλη εργάσιμη ημέρα μέσα στον επόμενο Ιανουάριο (βλ. άρθρα 1-2 Β.Δ. 750/71).

Χρονικά όρια λειτουργίας φαρμακείων.
Τα χρονικά όρια λειτουργίας των φαρμακείων και φαρμακαποθηκών ο αριθμός των φαρμακείων που διημερεύουν και διανυκτερεύουν, η σειρά αυτών κ.λ.π. καθορίζονται με απόφαση του οικείου νομάρχη, ύστερα από γνώμη των οικείων οργανώσεων εργοδοτών και εργαζομένων. Το προσωπικό των φαρμακείων, που εργάζεται κατά τον χρόνο διημερεύσεως ή διανυκτερεύσεως, τουλάχιστον επί πέντε ώρες, δικαιούται πλήρη ανάπαυση, την επόμενη ημέρα (άρθρο 22 Ν. 1483/84).

Ωράριο λειτουργίας καταστημάτων διανομής πετρελαιοειδών.
Η διάρκεια της ημερήσιας λειτουργίας τους ορίζεται σε δεκαπέντε (15) συνεχείς ώρες από 06.00 μέχρι 21.00 για τους χειμερινούς μήνες (Οκτώβριο – Απρίλιο) και σε δεκαέξι (16) συνεχείς ώρες από 06.00 μέχρι 22.00 για τους θερινούς μήνες (Μάιο – Σεπτέμβριο), με τον όρο ότι για το υπόλοιπο χρονικό διάστημα του 24ώρου, θα καθορίζεται υποχρεωτική λειτουργία για όλο ή για μέρος του διαστήματος αυτού, μέρους των ως άνω καταστημάτων εκ περιτροπής, με αποφάσεις των οικείων Νομαρχιακών Συμβουλίων και μέχρι τοις εκατό (20%) του συνόλου των καταστημάτων εκάστου Νομού, με την έννοια ότι, η εκ περιτροπής λειτουργία αρχίζει μετά τη λήξη της ημερήσιας λειτουργίας (υπουργική απόφαση ΓΙ2069/2000).

Κυρώσεις (ποινικές και διοικητικές)

Κατά των παραβατών των περί χρονικών ορίων της εργασίας διατάξεων προβλέπουν κυρώσεις διάφοροι νόμοι, έτσι:

α) Κυρώσεις κατά το Ν. Δ. 515/70.
Με το άρθρο 7 του Ν. Δ . 515/70 αντικαταστάθηκε το άρθρο 18 του Π.Δ. της 27.6/4.7.1932 και προσαρμόσθηκαν οι κυρώσεις για τους παραβάτες των διατάξεων περί χρονικών ορίων εργασίας στις αντίστοιχες διατάξεις του άρθρου 17 του Β.Δ. 748/66. Έτσι και τα δύο άρθρα των παραπάνω μνημονευθέντων νομοθετημάτων προβλέπουν ότι: Κάθε εργοδότης, διευθυντής, διαχειριστής ή ιδιοκτήτης εργασίας, που παραβαίνει από δόλο ή αμέλεια τις διατάξεις περί χρονικών ορίων εργασίας, καθώς και τις βάσει αυτών εκδιδόμενες αποφάσεις, τιμωρείται με τις ακόλουθες ποινές:
σα) Με χρηματική ποινή από 1,47 – 23,47 εύρο
β) Με φυλάκιση 10 ημερών μέχρι 6 μηνών.
γη) Με αμφότερες τις ποινές σε ιδιαίτερα επιβαρυντικές περιπτώσεις
ή σε περίπτωση υποτροπής.
Ο ιδιοκτήτης και επί νομικών προσώπων ο πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου αυτού είναι υπόλογοι για τις επιβαλλόμενες στους ή διαχειριστές ή διευθυντές χρηματικές ποινές. Στις ίδιες ποινές υπόκεινται και οι μισθωτοί που παραβαίνουν από δόλο τις παραπάνω διατάξεις(Άρθρο 17 παραγρ. 3 Β.Δ. 748/66).

β) Κυρώσεις από άλλες διατάξεις.
Κατά το άρθρο 15 του Ν. Δ . 1037/71, «Πας εργοδότης ή διευθυντής ή διαχειριστής, παραβαίνων εκ δόλου ή αμελείας τα διατάξεις του παρόντος και των εις εκτέλεσιν αυτού διοικητικών πράξεων, τιμωρείται δια των κάτωθι ποινών:

αα) Δια χρηματικής ποινής μέχρι 29,35 ευρώ η

ββ) Δια φυλακίσεως μέχρις 6 μηνών επί ιδιαιτέρως επιβαρυντικών περιπτώσεων ή εν υποτροπή.
Ποινικές κυρώσεις για τους παραβάτες προβλέπονται και από το άρθρο 6 παραγρ. 4 Ν. 549/77, καθώς και από το άρθρο 10 του Ν. Δ. 2954/54 «Περί Σώματος Επιθεωρήσεως Εργασίας».