114274/28.11.2022
Διαδικασίες ελέγχου νομιμότητας διαδικασιών ανάθεσης και εκτέλεσης δημοσίων συμβάσεων στο πλαίσιο των Τομεακών και Περιφερειακών Προγραμμάτων του ΕΣΠΑ 2021-2027 (έλεγχος δημοσίων συμβάσεων του άρθρου 38 του ν. 4914/2022 Α’ 61)

(ΦΕΚ Β’ 6131/01.12.2022)

Ο ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΣ
ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ

Έχοντας υπόψη:

1. Τον ν. 4914/2022 «Διαχείριση, έλεγχος και εφαρμογή αναπτυξιακών παρεμβάσεων για την Προγραμματική Περίοδο 20212027, σύσταση Ανώνυμης Εταιρίας «Εθνικό Μητρώο Νεοφυών Επιχειρήσεων Α.Ε.» (Α’ 61) και άλλες διατάξεις» και ειδικότερα το άρθρο 38 και την παρ. 17 του άρθρου 63.

2. Το Π.Δ.5/2022 «Οργανισμός του Υπουργείου Οικονομίας και Ανάπτυξης» (Α’ 15).

3. Το Π.Δ.81/2019 «Σύσταση, συγχώνευση, μετονομασία και κατάργηση Υπουργείων και καθορισμός των αρμοδιοτήτων τους Μεταφορά υπηρεσιών και αρμοδιοτήτων μεταξύ Υπουργείων» (Α’ 119).

4. Το Π.Δ.83/2019 «Διορισμός Αντιπροέδρου της Κυβέρνησης, Υπουργών, Αναπληρωτών Υπουργών και Υφυπουργών» (Α’ 121).

5. Την υπ’ αρ. 51875/07.05.2021 κοινή απόφαση του Πρωθυπουργού και του Υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων «Ανάθεση αρμοδιοτήτων στον Υφυπουργό Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Ιωάννη Τσακίρη» (Β’ 1867).

6. Το γεγονός ότι από την παρούσα δεν προκαλείται δαπάνη σε βάρος του κρατικού προϋπολογισμού,

αποφασίζει:

Τον καθορισμό της διαδικασίας ελέγχου των δημοσίων συμβάσεων, στο πλαίσιο των Τομεακών και Περιφερειακών προγραμμάτων του ΕΣΠΑ 2021-2027 όπως περιγράφεται στα παρακάτω άρθρα.

Άρθρο 1
Σκοπός και έκταση ελέγχου

1. Ο έλεγχος, κατά τις διατάξεις της παρούσας, αφορά στη νομιμότητα των διαδικασιών ανάθεσης και εκτέλεσης των δημοσίων συμβάσεων που συγχρηματοδοτούνται από τα Τομεακά και Περιφερειακά Προγράμματα του ΕΣΠΑ 2021-2027, με σκοπό τη διασφάλιση της επιλεξιμότητας των δαπανών.

2. Ο έλεγχος αποσκοπεί στην επιβεβαίωση της διενέργειας των διαδικασιών ανάθεσης και εκτέλεσης των δημοσίων συμβάσεων, σύμφωνα με το ισχύον κατά περίπτωση εθνικό και ενωσιακό δίκαιο και στην τήρηση των αρχών της ίσης μεταχείρισης, απαγόρευσης των διακρίσεων, προσβασιμότητας στα άτομα με αναπηρία, διαφάνειας, ελεύθερης κυκλοφορίας και του ανταγωνισμού καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας.

3. Ο έλεγχος, κατά τις διατάξεις της παρούσας, δεν υποκαθιστά την ελεγκτική αρμοδιότητα άλλων δικαιοδοτικών οργάνων και αρχών. Συγκεκριμένα, στην περίπτωση που η εξεταζόμενη διαδικασία ανάθεσης ή/και σχέδιο δημόσιας σύμβασης ή τροποποίησης σύμβασης ελέγχεται από το Ελεγκτικό Συνέδριο ή την Ενιαία Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων, οι Διαχειριστικές Αρχές (εφεξής ΔΑ) και οι Ενδιάμεσοι Φορείς (εφεξής ΕΦ) λαμβάνουν υπόψη τα αποτελέσματα των ελέγχων των οργάνων αυτών και δεν απαιτείται η επανάληψη του ελέγχου νομιμότητας που διενεργήθηκε, και μέχρι την έκταση του ελέγχου αυτού. Οι ΔΑ/ΕΦ δύνανται ωστόσο να υπεισέρχονται σε έλεγχο στοιχείων που δεν εξετάστηκαν κατά την έκδοση των ελεγκτικών αποφάσεων των οργάνων αυτών.

4. Ο έλεγχος κατά τις διατάξεις της παρούσας, δεν υποκαθιστά τις ουσιαστικές ή τεχνικές κρίσεις που εξέφεραν τα μονομελή ή συλλογικά όργανα της Αναθέτουσας Αρχής, στο πλαίσιο της διαδικασίας ανάθεσης δημόσιας σύμβασης που ελέγχεται. Ωστόσο γίνεται έλεγχος ότι οι ουσιαστικές ή τεχνικές κρίσεις που ενσωματώνονται σε αποφάσεις των αρμοδίων οργάνων της Αναθέτουσας Αρχής ή σε πρακτικά των οργάνων διενέργειας διαδικασιών ανάθεσης και εκτέλεσης δημοσίων συμβάσεων φέρουν επαρκή αιτιολογία, όπου χρειάζεται.

5. Διοικητικές ή ιδιωτικές διαφορές που ανακύπτουν, λόγω ή με αφορμή τη διαδικασία σύναψης ή εκτέλεσης δημόσιας συγχρηματοδοτούμενης σύμβασης, δεν διέπονται από την παρούσα απόφαση και δεν αποτελούν αντικείμενο ελέγχου στο πλαίσιο αυτό.

Άρθρο 2 Αντικείμενο ελέγχου

1. Ο έλεγχος αφορά στο τεύχος διακήρυξης διαγωνισμού (παρ. 2), στο κείμενο της αρχικής σύμβασης (παρ. 3), καθώς και στο κείμενο των τροποποιήσεων της σύμβασης (παρ. 4), υπό τις προϋποθέσεις του άρθρου 4 της παρούσας.

2. Ο έλεγχος διενεργείται στο τεύχος διακήρυξης του διαγωνισμού για διαδικασίες ανάθεσης συμβάσεων έργων, προμηθειών ή υπηρεσιών και αφορά στις ακόλουθες διαδικασίες του Βιβλίου Ι καθώς και τις αντίστοιχες του Βιβλίου ΙΙ του ν. 4412/2016:
α) Ανοιχτές ή κλειστές διαδικασίες των άρθρων 27 και 28 του ν. 4412/2016 αντίστοιχα.
β) Συμπράξεις καινοτομίας του άρθρου 31 του ν. 4412/2016.
γ) Ανταγωνιστικές διαδικασίες με διαπραγμάτευση ή ανταγωνιστικός διάλογος των άρθρων 29 και 30 αντίστοιχα.
δ) Δημόσιες συμβάσεις του άρθρου 39 του ν. 4412/2016.
ε) Διαδικασία διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση του άρθρου 32 του ν. 4412/2016 στην περίπτωση διενέργειας της διαδικασίας με χρήση τεύχους διακήρυξης διαγωνισμού. Διαφορετικά, ήτοι σε περίπτωση που η διαδικασία δεν διενεργηθεί βάσει τεύχους διακήρυξης, ο έλεγχος διενεργείται επί της αρχής και αφορά στη νομιμότητα επιλογής της συγκεκριμένης διαδικασίας ανάθεσης.
στ) Διαδικασίες που ακολουθούνται για την ανάθεση των συμβάσεων Τεχνικής Βοήθειας του άρθρου 119 του ν. 4412/2016.

3. Ο έλεγχος διενεργείται στο κείμενο της σύμβασης, ενώ αφορά και στο σύνολο της έως τη στιγμή εκείνη ακολουθούμενης διαδικασίας για τις διαδικασίες ανάθεσης συμβάσεων έργων, προμηθειών ή υπηρεσιών και αφορά:
α) στο σύνολο των διαδικασιών που περιγράφονται στις περ. α) έως στ) της παρ. 2, καθώς και
β) στις δημόσιες συμβάσεις του άρθρου 12 του ν. 4412/2022 (συμβάσεις μεταξύ φορέων του δημοσίου τομέα),
γ) στις δημόσιες συμβάσεις του άρθρου 118 και 118Α του ν. 4412/2022.

4. Ο έλεγχος διενεργείται στο κείμενο τροποποίησης σύμβασης που έχει υπογραφεί κατά τις διαδικασίες των περ. α) έως στ) της παρ. 2 και της περ. β) της παρ. 3 και στο σύνολο της έως τη στιγμή εκείνη ακολουθούμενης διαδικασίας.

5. Οι συμβάσεις μίσθωσης έργου με φυσικά πρόσωπα δεν υπάγονται στο πεδίο εφαρμογής της παρούσας.

Άρθρο 3
Αρμόδια όργανα ελέγχου

1. Ο έλεγχος διενεργείται από τις Διαχειριστικές Αρχές των Προγραμμάτων και τους Ενδιάμεσους Φορείς.

2. Σε περίπτωση που στέλεχος έχει επιφορτιστεί με καθήκοντα της παρούσας και συντρέχει στο πρόσωπό του λόγος σύγκρουσης συμφερόντων, γνωστοποιεί αμελλητί γραπτώς και αναλυτικά στον αμέσως ιεραρχικά ανώτερο του τους λόγους που δημιουργούν, κατά τη γνώμη του, κώλυμα στην άσκηση των καθηκόντων του και στην περίπτωση που οι λόγοι γίνουν αρμοδίως αποδεκτοί, οφείλει να απόσχει από τα συγκεκριμένα καθήκοντα.

Άρθρο 4
Χρόνος διενέργειας ελέγχου – Όρια

1. Για συμβάσεις προμηθειών και υπηρεσιών με εκτιμώμενη αξία ανώτερη των εκατό χιλιάδων (100.000€) ευρώ, χωρίς ΦΠΑ και για συμβάσεις έργων με εκτιμώμενη αξία ανώτερη των πεντακοσίων χιλιάδων (500.000€) ευρώ, χωρίς ΦΠΑ, ο έλεγχος της διακήρυξης, της αρχικής σύμβασης και του κειμένου της τροποποίησης της σύμβασης του άρθρου 1 λαμβάνει χώρα προληπτικά, πριν την έγκριση από τα αρμόδια όργανα του δικαιούχου του κειμένου της διακήρυξης, της σύμβασης ή της τροποποίησης αντίστοιχα. Στην περίπτωση του δεύτερου εδαφίου της περ. ε της παρ. 2 του άρθρου 2, ο επί της αρχής έλεγχος διενεργείται, προληπτικά πριν την έγκριση προσφυγής στη διαδικασία αυτή από τα αρμόδια όργανα του δικαιούχου, για συμβάσεις με αξία ανώτερη των εκατό χιλιάδων (100.000€) ευρώ, χωρίς ΦΠΑ και για συμβάσεις έργων με εκτιμώμενη αξία ανώτερη των πεντακοσίων χιλιάδων (500.000€) ευρώ, χωρίς ΦΠΑ.

2. Για συμβάσεις προμηθειών και υπηρεσιών με εκτιμώμενη αξία ίση ή κατώτερη των εκατό χιλιάδων (100.000€) ευρώ, χωρίς ΦΠΑ και για συμβάσεις έργων με εκτιμώμενη αξία ίση ή κατώτερη των πεντακοσίων χιλιάδων (500.000€) ευρώ, χωρίς ΦΠΑ, ο έλεγχος της διακήρυξης, της αρχικής σύμβασης και του κειμένου της τροποποίησης της σύμβασης του άρθρου 1 λαμβάνει χώρα, κατασταλτικά, κατά την υποβολή της πρώτης δήλωσης δαπάνης της σύμβασης, με την επιφύλαξη της παρ. 3.

3. Για διαδικασίες των παρ. β, γ και δ του άρθρου 132 του ν. 4412/2016 και τις αντίστοιχες του Βιβλίου ΙΙ του ν. 4412/2016, ανεξαρτήτως προϋπολογισμού, ο έλεγχος διενεργείται πριν την έκδοση των αποφάσεων των αρμοδίων οργάνων των Αναθετουσών Αρχών/Δικαιούχων για τη σύναψη των συμβάσεων αυτών.

4. Οι δημόσιες συμβάσεις του άρθρου 12 του ν. 4412/2016 (συμβάσεις μεταξύ φορέων του δημοσίου τομέα) ελέγχονται σε κάθε περίπτωση και ανεξαρτήτως προϋπολογισμού τους πριν την έγκριση σύναψής τους από τα αρμόδια όργανα των συμβαλλόμενων φορέων.

5. Ο έλεγχος διενεργείται κατά την αξιολόγηση του αιτήματος χρηματοδότησης της πράξης, για διαδικασίες ανάθεσης και συναφθείσες δημόσιες συμβάσεις έργων προμηθειών και υπηρεσιών των οποίων έχει ήδη δημοσιευθεί η διακήρυξη ή και έχει υπογραφεί η σύμβαση.

6. Ειδικά στις περιπτώσεις ανάθεσης και εκτέλεσης δημοσίων συμβάσεων που έχουν ενταχθεί και συγχρηματοδοτούνται από πόρους της Τεχνικής Βοήθειας ΕΣΠΑ 2021-2027 από αναθέτουσες αρχές που είναι και αρμόδιοι φορείς ελέγχου των συμβάσεων αυτών, ο έλεγχος διενεργείται και ολοκληρώνεται με μόνη την καταχώριση στο ΟΠΣ των σχετικών εγγράφων ελέγχου χωρίς την τήρηση των προθεσμιών του άρθρου 5 και την έκδοση της γνώμης του ιδίου άρθρου.

7. Για τις δημόσιες συμβάσεις συγχρηματοδοτούμενων πράξεων που υλοποιούνται κατά φάσεις στις περιόδους προγραμματισμού ΕΣΠΑ 2014-2020 και ΕΣΠΑ 2021-2027 οι ΔΑ/ΕΦ δύνανται να μην επαναλαμβάνουν τον έλεγχο που διενεργήθηκε κατά την προηγούμενη προγραμματική περίοδο. Η εγκριτική γνώμη της αρμόδιας ΔΑ/ΕΦ της προηγούμενης προγραμματικής περιόδου, όπως αυτή είχε αποτυπωθεί, καταχωρίζεται στο ΟΠΣ. Σε περίπτωση που είχαν τεθεί και ειδικές προϋποθέσεις έγκρισης, εξετάζεται από τη ΔΑ/ΕΦ κατά την ένταξη της πράξης στη νέα προγραμματική περίοδο, εάν αυτές έχουν πληρωθεί.

8. Σε περίπτωση συστηματικής μη υποβολής αιτήματος από τον δικαιούχο κατά τα ανωτέρω, ή σε περίπτωση που συστηματικά το κείμενο που τελικώς εγκριθεί από τα αρμόδια όργανα του δικαιούχου διαφέρει από το εγκεκριμένο, η ΔΑ/ΕΦ, δύναται να εξετάσει την περίπτωση ανάκλησης της απόφασης ένταξης πέραν τυχόν δημοσιονομικής διόρθωσης που τυχόν προκύψει από τον επί της ουσίας έλεγχο που οφείλει να λάβει χώρα σε κάθε περίπτωση.

Άρθρο 5
Διαδικασίες ελέγχου και προθεσμίες

1. Οι διαδικασίες ελέγχου της παρούσας διενεργούνται μέσω του Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος (ΟΠΣ), όπου αποτυπώνονται ηλεκτρονικά τα επιμέρους στάδια και οι σχετικές προθεσμίες. Ο Δικαιούχος υποβάλλει στη ΔΑ/ΕΦ, μέσω του ΟΠΣ, αίτημα για έλεγχο συνοδευόμενο με τα απαραίτητα έγγραφα, όπως αυτά καταγράφονται στο Σύστημα Διαχείρισης και Ελέγχου του ΕΣΠΑ 2021-2027.

2. Σε όλες τις περιπτώσεις προληπτικού ελέγχου της παρ. 1 του άρθρου 4 η ΔΑ/ΕΦ διατυπώνει γνώμη, θετική ή αρνητική, επί της διαδικασίας ανάθεσης και του σχεδίου σύμβασης ή της σύμβασης ή της τροποποίησης εντός αποκλειστικής προθεσμίας είκοσι (20) εργάσιμων ημερών από την υποβολή του αιτήματος.

3. Σε περίπτωση που κατά τον έλεγχο διαπιστωθεί από τη ΔΑ/ΕΦ ότι το υποβληθέν αίτημα δεν συνοδεύεται από το σύνολο των απαραίτητων εγγράφων, η ΔΑ/ΕΦ ενημερώνει άμεσα τον δικαιούχο μέσω του ΟΠΣ για την υποχρέωση υποβολής των συμπληρωματικών στοιχείων εντός επτά (7) εργάσιμων ημερών. Το χρονικό διάστημα από την ενημέρωση του δικαιούχου μέχρι την αποστολή από αυτόν των συμπληρωματικών στοιχείων δεν προσμετράται/συνυπολογίζεται στην προθεσμία των είκοσι (20) εργάσιμων ημερών που έχει η ΔΑ/ΕΦ στη διάθεσή της για να εκφράσει γνώμη.

4. Άπρακτη παρέλευση της προθεσμίας υποβολής συμπληρωματικών στοιχείων, ή εκπρόθεσμη υποβολή τους ή ελλιπής συμπλήρωση αυτών επιφέρει υποχρεωτικά την έκδοση από τη ΔΑ/ΕΦ αρνητικής γνώμης. Στην περίπτωση αυτή, ο δικαιούχος έχει τη δυνατότητα υποβολής νέου αιτήματος, το οποίο συνεπάγεται την έναρξη νέας προθεσμίας είκοσι (20) εργάσιμων ημερών για τη ΔΑ/ΕΦ.

5. Κατά τη διενέργεια του ελέγχου, εάν η ΔΑ/ΕΦ διαπιστώσει ότι το σχέδιο της διακήρυξης, της αρχικής σύμβασης ή τροποποιητικής σύμβασης χρειάζεται βελτιωτικές ή υποχρεωτικές αλλαγές, ειδοποιεί άμεσα τον δικαιούχο μέσω του ΟΠΣ για τα ζητήματα που έχουν ανακύψει και επιστρέφει σε αυτόν το σχετικό φάκελο. Ο δικαιούχος οφείλει να υιοθετήσει τις υποχρεωτικές αλλαγές και να υποβάλει εκ νέου το φάκελο εντός επτά (7) εργάσιμων ημερών. Το χρονικό διάστημα από την ενημέρωση του δικαιούχου μέχρι την επανυποβολή από αυτόν του φακέλου δεν συνυπολογίζεται στην προθεσμία των είκοσι (20) εργάσιμων ημερών που έχει η ΔΑ/ΕΦ στη διάθεσή της, για να εκφράσει γνώμη.

6. Ελλιπής υιοθέτηση των υποχρεωτικών αλλαγών, άπρακτη παρέλευση της προθεσμίας επανυποβολής του φακέλου ή εκπρόθεσμη υποβολή του, επιφέρει υποχρεωτικά την έκδοση από τη ΔΑ αρνητικής γνώμης. Στην περίπτωση αυτή ο δικαιούχος έχει τη δυνατότητα υποβολής νέου αιτήματος, το οποίο συνεπάγεται την έναρξη νέας προθεσμίας είκοσι (20) εργάσιμων ημερών για τη ΔΑ/ΕΦ.

7. Οι αποφάσεις επί των ελέγχων κοινοποιούνται αμελλητί στους δικαιούχους μέσω του ΟΠΣ.

8. Στις περιπτώσεις κατασταλτικού ελέγχου της παρ. 2 του άρθρου 4, ο έλεγχος διενεργείται χωρίς την έκδοση γνώμης της ΔΑ/ΕΦ και χωρίς την τήρηση των ανωτέρω προθεσμιών.

Άρθρο 6
Αποτελέσματα του Ελέγχου

1. Σε όλες τις περιπτώσεις προληπτικού ελέγχου της παρ. 1 του άρθρου 4, η θετική γνώμη της ΔΑ/ΕΦ αποτελεί όρο για τη χρηματοδότηση της πράξης και αναφέρεται ρητά στην οικεία απόφαση διακήρυξης, στην απόφαση ανάθεσης και στα συμβατικά κείμενα. Σε περίπτωση αρνητικής γνώμης ο Δικαιούχος ενημερώνεται από τη ΔΑ/ΕΦ για τους λόγους απόρριψης, καθώς και για τις ενέργειες στις οποίες πρέπει να προβεί για την έκδοση θετικής γνώμης, εφόσον αυτό είναι εφικτό.

2. Στις περιπτώσεις που κατά τη διαδικασία του ελέγχου εντοπιστεί παρατυπία, στη διατύπωση γνώμης ή/ και στα έγγραφα που προσδιορίζονται στις σχετικές διαδικασίες του Συστήματος Διαχείρισης και Ελέγχου, ορίζονται τα προτεινόμενα διορθωτικά μέτρα ή/και το ποσοστό της κατ’ αποκοπή διόρθωσης ή αναλογικής διόρθωσης εφόσον είναι εφικτός ο προσδιορισμός της δημοσιονομικής ζημίας, που επιβάλλεται από τη ΔΑ/ ΕΦ, λαμβάνοντας υπόψη τα ειδικά οριζόμενα στην απόφαση της Επιτροπής C(2019) 3452/14-05-2019 και την κοινή υπουργική απόφαση Δημοσιονομικών Διορθώσεων που προβλέπεται στην παρ. 18 του άρθρου 63 του ν. 4914/2022.

3. Στις περιπτώσεις κατασταλτικού ελέγχου της παρ. 2 του άρθρου 4, ενδεχόμενες διορθώσεις αντιμετωπίζονται στο πλαίσιο της διαδικασίας του Συστήματος Διαχείρισης και Ελέγχου για τη διοικητική επαλήθευση των δαπανών.

Άρθρο 7 Έναρξη ισχύος

Η ισχύς της παρούσας απόφασης αρχίζει από τη δημοσίευσή της.

Η απόφαση αυτή να δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.

Αθήνα, 28 Νοεμβρίου 2022

Ο Υφυπουργός
ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΣΑΚΙΡΗΣ